Winnice na sprzedaż w AOC Bergerac – Historyczna konkurencja win z Bordeaux

HISTORIA

Winnice południowego zachodu Francji mają ponad 2000 lat. Jeśli kultura winorośli została rozpowszechniona przez Rzymian około 2000 lat temu, to sukces win z południowego zachodu Francji ucierpiał przez wpływy sąsiedniego Bordeaux, które kontrolowało ujście rzeki Garonny, a tym samym wysyłkę win na cały świat.

Historia win z południowego zachodu zapisana jest w biegu rzeki Garonny – to jej wodami Rzymianie podążali na zachód, aby podbić ziemie nad Atlantykiem, a tym samym propagować kulturę winorośli. Po podboju Akwitanii przez Krassusa, Galia dążyła do produkcji własnego wina, aby uniezależnić się od rzymskich handlarzy. Istnieją dowody archeologiczne potwierdzające istnienie winnic w dolinie Dordogne już w czasach starożytnych. W ten sposób uprawa winorośli rozprzestrzeniła się w Périgord od I wieku, o czym świadczą instalacje winiarskie z czasów galo-rzymskich odkryte w willach Montcaret i Allas Les Mines, a zwłaszcza wspaniała mozaika z Canet w Port-Sainte-Foy przedstawiająca kosz rodzynek. Pierwszym znanym rzymskim handlarzem winem z Bergerac był Philon, według pism rzymskiego poety Ausoniusza, który wspominał willę w Montcaret.

Już w I wieku p.n.e. winorośl była uprawiana w Galii, a w II wieku miasto było uznawane za ważne centrum produkcji ceramiki, której ślady znajdujemy dziś zarówno w Hiszpanii, jak i w Szkocji. Dowody te pokazują, że handel winem był już wówczas dynamiczny, mimo że Rzym próbował uniknąć konkurencji galijskich win, nakazując wyrywanie krzewów. Dopiero w 281 roku cesarz Probus dał Galom wolność sadzenia winorośli. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego w 476 roku, chrześcijaństwo przyczyniło się do sukcesu francuskich winnic przez całe średniowiecze.

W 768 roku Karol Wielki odziedziczył spokojną prowincję i przybył do Périgord, aby ustanowić administrację; tak w 795 roku ogłoszono utworzenie Hrabstwa Périgord z hrabią Widbodem. W 1080 roku benedyktyński przeor zbudował w Bergerac parafię Saint-Martin, bogato uposażoną w ziemie, szczególnie w Mont-Bazailhac. W XII wieku ci mnisi zbudowali kaplicę i zasadzili winorośle na całym terytorium. Legenda przypisuje im odkrycie Botrytis Cinerea – szlachetnej pleśni – co sugerowałoby, że Monbazillac powstał wcześniej niż Sauternes. Mówi się, że mnisi z Saint-Martin byli tak zajęci innymi zadaniami, że nie zebrali winogron na czas, pozwalając na rozwój szlachetnej pleśni. Nie chcąc stracić zbiorów, zwinifikowali zebrane grona i przypadkowo odkryli zalety przesycenia gron tą pleśnią, co uczyniło Monbazillac wyjątkowym.

W XI wieku hrabia Périgord zbudował zamek w Bergerac nad prawym brzegiem Dordogne, aby kontrolować transport rzeczny. Od 1209 roku miasto Bergerac posiadało most na Dordogne – jedyny w dolinie przez wieki. Bergerac stało się obowiązkowym punktem handlu w Akwitanii i ważnym etapem pielgrzymki do Santiago de Compostela. Most odegrał kluczową rolę w rozwoju winnic w Bergerac, czyniąc z miasta ważny port rzeczny.

Dzięki rzekom regionu, winnice rozwijały się przez wieki. Winnice Gaskonii wysyłały swoje produkty do portu w Bajonnie rzeką Adour, Cahors – Lotem, a Bergerac – Dordogne. Jednak to Bordelais zdołali zorganizować port wokół handlu winem. Kiedy Eleonora Akwitańska poślubiła Henryka Plantageneta w 1152 roku, sytuacja uległa zmianie – Akwitania stała się angielska, a Anglicy przyjęli zwyczaje żywieniowe francuskich książąt, w tym picie wina. Utrata Rouen w 1214 roku, a następnie kapitulacja La Rochelle dziesięć lat później sprzyjały winnicom Bordeaux, które zyskały status głównego dostawcy wina do Anglii. W ten sposób Bordeaux zbudowało swoje bogactwo na winiarstwie.

Z kolei Bergerac zachował szczególny status w regionie. W 1254 roku król Anglii i książę Akwitanii Henryk III, chcąc zapewnić sobie lojalność Bergerac, przyznał jego mieszkańcom prawo do samorządności oraz przywilej eksportowania win do portu w Libourne przez cały rok bez żadnych przeszkód ze strony konkurencji z Bordeaux. Ponadto zostali zwolnieni z podatku od win importowanych do Anglii. Była to jedyna winnica mogąca eksportować swoje wina bezpośrednio przez ocean, z pominięciem Bordeaux i opłat celnych – przywilej ten zapewnił jej rozwój w kolejnych wiekach. Po wojnie stuletniej, która dotkliwie doświadczyła Bergerac, książę Lancaster wycofał się, a wojska królewskie opanowały Akwitanię. Król Franciszek I w 1520 roku potwierdził i wzmocnił przywileje win z Bergerac mimo protestów mieszkańców Bordeaux, jednak rzeczywistość była taka, że eksport do Anglii nie był już tak intensywny.

W XVI wieku Bergerac stało się ośrodkiem intelektualnym i drogą do reformacji, stając się miastem hugenotów i głoszonych tam kazań kalwińskich. Było jednym z protestanckich bastionów, obok La Rochelle, Cognac i Montauban. Henryk IV ustanowił tu swoją kwaterę główną i opierał się na sieci myślicieli, humanistów, polityków i wojskowych. To właśnie tu położono podwaliny pod Edykt nantejski z 1598 roku, który zapewnił pokój i status prawny Kościołowi Reformowanemu. Jednak w 1685 roku król Ludwik XIV odwołał edykt. Rozpoczął się drugi okres historyczny win z Bergerac… to więź z hugenotami, którzy wyemigrowali do Holandii po wojnach religijnych, uratowała hugenotów z Bergerac. 12 grudnia 1700 roku ogłoszono, że miasto Bergerac nawraca się na katolicyzm, ale jakim kosztem! Wielu protestantów porzuciło wszystko, by ocalić swoją wiarę, a liczni kupcy, przemysłowcy i rzemieślnicy wyemigrowali głównie do Holandii, Niemiec i Szwajcarii. Trzy wieki handlu z Holandią umożliwiły emigrację hugenotów, a wino z Bergerac było ich paszportem. Gdy się osiedlili, rozwinęli sprzedaż win z Bergerac na całą północną Europę. Okres od 1650 do 1750 to czas największego rozwoju późnych zbiorów i win z szlachetną pleśnią. Od XVII wieku Holendrzy, wielcy miłośnicy białych win i trunków, zapewnili dobrobyt białym winom z Monbazillac, a na południu rozwinęła się produkcja Armagnacu.

W 1776 roku ustanowiono wolny handel winem w królestwie, co oznaczało koniec przywilejów win z Bergerac. Spadek cen wina w 1778 roku doprowadził do wielkiego kryzysu przed Rewolucją Francuską. I znów rozwiązania szukano w Holandii. Panowała moda na Claret w Europie – jasnoczerwone wino produkowane z mieszanki winogron białych i czerwonych. Później Holendrzy pokochali mocne, ciemne wina – tzw. "czarne wina". Winnice Bergerac dostosowały się do tych gustów, sadząc odmiany dające wysoką zawartość alkoholu i intensywną barwę. Północna część Bergerac okazała się idealna do produkcji takich win.

Rozwój tych winnic jednak został zahamowany w XIX wieku przez katastrofę filoksery od 1865 roku. W Dordonii powierzchnia winnic spadła ze 107 000 ha do 2 180 ha. Ostatecznie ponownie obsadzono jedynie 10 000 ha, reszta została przekształcona pod inne, bardziej dochodowe uprawy, dostosowane do nowoczesnego świata, który przyspieszył z wybuchem I wojny światowej. Głęboki kryzys spowodował powstanie spółdzielni w regionie pod koniec XIX wieku. Ruch społeczny, na którym opierają się różne apelacje w momencie ich powstania – AOC Bergerac powstało w 1936 roku – i który stanowi podstawę dzisiejszego odrodzenia tych winnic. Jeśli po 20 latach wina z Gaskonii należą do najbardziej eksportowanych z Francji (75% produkcji trafia za granicę), to dzięki dynamice niektórych spółdzielni.

Dziś nowa generacja winiarzy i niezależnych właścicieli winnic, skupiona na jakości, nadaje nowy prestiż winom południowego zachodu Francji.

GLEBY

Skład gleby zdominowany jest przez glinę i wapienie. W strefie Montravel, będącej terroirem sąsiadującym ze Saint-Émilion, występuje „mollasse de l’Agenais” – mieszanina skalenia i mikowej piaskowicy, czasem marglista lub miękka piaskowica i ił gliniasty – struktury trzeciorzędowe silnie przekształcone, ukazujące zbocza z ubogimi glebami żwirowymi w dolinach oraz gleby wapienne.

Serce regionu pokryte jest piaskami i żwirami Périgord powstałymi w wyniku erozji granitowych skał Masywu Centralnego, z iłem i żelazem w podglebiu.

KLIMAT

Region Montravel, położony około 100 km od Atlantyku, charakteryzuje się klimatem oceanicznym – jest klimatycznym przedłużeniem Libournais i Saint-Émilion. Pozostała część regionu ma klimat kontynentalny. Średnie temperatury są łagodne, z gorącym latem i krótką zimą.

Istnieje także szczególny mikroklimat Monbazillac, gdzie jesienią poranne mgły, połączone z popołudniowym słońcem, tworzą wilgotne warunki sprzyjające rozwojowi grzyba Botrytis Cinerea.

WINNICE

Winnice Bergerac: Château Tour des Gendres, Domaine de l’Ancienne Cure, Domaine Elian da Ros, Domaine les Verdots, Châteaux Tirecul La Gravière, Château Moulin Caresse, Domaine les Chemins d’Orient, Château Jonc-Blanc, Château Monestier la Tour.