Winnice w apelacji DOC Setúbal – kolebka muskatów w Portugalii

LOKALIZACJA I HISTORIA

Spośród ogromnej różnorodności portugalskich win wzmacnianych, Moscatel de Setúbal zajmuje miejsce szczególne i posiada uprzywilejowaną historię.

Region został ustanowiony w 1907 roku i obejmuje gminy Palmela oraz Setúbal.

Wina z Półwyspu Setúbal mają długą tradycję historyczną i liczne odniesienia na przestrzeni wieków. Już w czasach kolonizacji rzymskiej, w wykopaliskach na półwyspie Setúbal, głównie w Troi, znaleziono amfory używane do transportu wina.

Gdy w 1147 roku król Afonso Henriques odbił Lizbonę z rąk Maurów, handel winem, owocami i solą odgrywał już istotną rolę.

Przez wiele stuleci historia poprzez swoje źródła dobrze ukazuje znaczenie uprawy winorośli w regionie – od królewskich dekretów króla Dinisa w 1310 roku po królową Marię w 1806 roku.

Od XIV wieku wina te były eksportowane do Anglii, lecz w 1797 roku po raz pierwszy pojawia się wzmianka o winie z „Setúbal” na liście win serwowanych podczas uczty kawalerów zakonu maltańskiego. Widniało ono również na liście aukcji butelkowanych win należących do księcia d’Aiguillon jako jedno z najdroższych. Było także jednym z ulubionych win króla Ludwika XIV, który zawsze miał je w Wersalu, a Voltaire – zapewne pod wpływem monarchy – pił je w swoim domu w Genewie. Król Humbert I z Włoch serwował je w swojej piwnicy w 1968 roku.

Tradycja tego wina sięga więc wielu wieków. Handel rozpoczął się w 1870 roku dzięki José María da Fonseca, który oferował trzy rodzaje win likierowych moscatel: „Roxo”, „Superior” i „Colheita”, z których to ostatnie było najmłodsze. Wprowadził on również szczep Castelao, znany lokalnie jako Periquita, od nazwy miejsca, gdzie został posadzony, oraz nazwę Pamela na etykietach – dlatego uważa się go za twórcę apelacji DOC w tym regionie.

GLEBY I KLIMAT

Uprawa winorośli znajduje się w dwóch zupełnie odmiennych strefach orograficznych: górzystej na południu i południowym zachodzie oraz płaskiej. Region górzysty jest bardziej zróżnicowany w masywie Serra da Arrábida, Rasca i São Luís, a mniej stromy na północnych stokach wzgórz Palmela, São Francisco i Azeitão, przecięty licznymi dolinami i wzgórzami o wysokości od 100 do 500 metrów.

Strefa płaska to rozległa równina, rozciągająca się od brzegów rzeki Sado na północ w kierunku Pinhal Novo, na wysokości między 30 a 100 m n.p.m.

Klimat regionu można sklasyfikować jako mieszany, subtropikalno-śródziemnomorski, o umiarkowanej amplitudzie termicznej. Jest on pod wpływem bliskości morza oraz rzek Tag i Sado.

Region charakteryzuje się dużą różnorodnością geologiczną. Obszar bardziej górzysty na południu pochodzi z okresu jurajskiego, z glebami ilasto-wapiennymi. Na północy rozciąga się rozległy obszar pochodzący z pliocenu, z glebami piaszczystymi o niskiej zawartości składników odżywczych, obejmujący około 75% całkowitej powierzchni regionu.

Region obejmuje gminy Setúbal i Palmela. W latach 80. winnice zajmowały ok. 13.000 ha, dziś powierzchnia ta zmniejszyła się do 7.000 ha.

Apelacja DOC Palmela obejmuje większość półwyspu, podczas gdy nazwa Setúbal dotyczy win wzmacnianych z dwóch odmian moscatel. Większość winnic koncentruje się na płaskim, piaszczystym terenie na północ od ujścia Sado.

Apelacja DOC Setúbal obejmuje większą część półwyspu, w tym gminy Sesimbra, Palmela, Montijo i część Alcochete oraz gminę Setúbal. Winnice obsadzone Moscatel de Setúbal lub Moscatel de Alejandría zajmują 400 ha, natomiast 11 ha przeznaczone jest na czerwony szczep moscatel zwany Moscatel Roxo.

ODMIANY WINOROŚLI

DOC Palmela obejmuje tę samą powierzchnię co Setúbal i łączy obszary Serra da Arrábida i Palmela, co oznacza dwa różne terroirs. Wapienne północne zbocza Serra da Arrábida są odpowiednie dla białych szczepów (Arinto, Fernão Pires, Moscatel i Chardonnay), jak również dla Cabernet Sauvignon, Merlot i Castelao. Castelao jest głównym szczepem i musi stanowić 66,7% składu wina. Szczep ten najlepiej udaje się na piaszczystych glebach wschodniej części regionu, aż po Vendas Novas, blisko Alentejo.

Wzmacniane wino z odmian moscatel to wino likierowe z prawem do oznaczenia pochodzenia Setúbal. Do jego produkcji dopuszcza się oprócz Moscatel de Setúbal także Moscatel Roxo i Moscatel do Douro, a także białe odmiany: Tamarez, Arinto, Malvasia i Boal. Wino to ma zawartość alkoholu między 18 a 20º oraz cukier resztkowy około 20 g/l. Ważnym producentem jest Bacalhôa, ale głównym i historycznym producentem moscatelu z Setúbal jest winiarnia José Maria da Fonseca w Azeitão, uznawana za prawdziwe sanktuarium winiarskie. Wina trafiają na rynek po minimum 3 lub 5 latach dojrzewania. Wytwarza się tam również 20-letni Moscatel o nazwie Alambre, uznawany za najlepsze wino z Setúbal.

W regionie produkuje się również dobre czerwone wina stołowe. Regionalnym szczepem do ich produkcji jest Periquita (Castelao), który osiąga najlepsze wyniki właśnie tutaj – dzięki piaszczystym glebom i klimatowi we wschodniej części Palmela.

WINNICE

Spółdzielnia Palmela jest największym producentem Castelao, ale inne ważne winnice, takie jak Bacalhôa i José Maria da Fonseca, przestały już ją wytwarzać. Dobrze udają się tutaj również szczepy Syrah i Touriga Nacional. Apelacja DOC dopuszcza również produkcję win różowych i musujących. Inne winnice to: Adega de Pegões, Casa Emelina Freitas, Pegos Claros, Herdade do Portocarro, Quinta do Piloto, Casa Horácio Simões.