Winnice na sprzedaż w AOC Médoc – tam, gdzie króluje Cabernet Sauvignon.

Wielkie wina Médoc widzą życie na czerwono.

Od rubinowej barwy win z Haut-Médoc po głęboką czerń młodych win z Pauillac — paleta kolorów ewoluuje w szerokim spektrum.

Ogromna różnorodność terroir i apelacji w Médoc znajduje wyraz w wielkiej różnorodności win, które powstają głównie z jednej odmiany winorośli: cabernet sauvignon. Szczep ten wyróżnia się fioletowymi refleksami, które z wiekiem zanikają — odmiana ta znakomicie się starzeje, a wina pozostają żywe i intensywne nawet po 30 latach. Zazwyczaj wina z AOC Haut-Médoc, Médoc, Moulis i Listrac mają rubinową barwę, która z czasem przechodzi w ceglaną. Wina z Margaux i Saint-Julien cechuje gęstsza barwa, wina z Pauillac mają również ciemny ton, a wina ze Saint-Estèphe są krzepkie i nieprzejrzyste.

W nosie Médoc prezentuje nuty czarnej porzeczki, przypraw, cedru, tytoniu, mokki, kakao, lukrecji i innych... Cabernet sauvignon uprawiany na tych ciepłych ziemiach daje znakomite rezultaty – gleby złożone są z drobnych kamieni i piasku z domieszką gliny, co sprzyja aromatycznej złożoności tej odmiany. Miękki jak Margaux, krzepki i hojny jak Saint-Estèphe, głęboki jak Pauillac.

Wina z Margaux rozpoznawalne są po wielkiej delikatności i swoistej kobiecości. Wina z Pauillac prezentują natomiast zróżnicowane style, odpowiadające trzem Premier Crus Classés: apetyczne i uwodzicielskie jak Mouton Rothschild czy Lynch-Bages, potężne jak Château Latour i Pichon Longueville, bardziej powściągliwe jak Lafite Rothschild lub Duhart-Milon. Z kolei Saint-Julien plasuje się pomiędzy Pauillac a Margaux, natomiast Saint-Estèphe wyróżnia się krzepką strukturą, opulencją i zamkniętym charakterem w ustach.

WINNICA

Winnica „krainy środka” lub „krainy między wodami”, ponieważ z obu stron otaczają ją rozległe powierzchnie wodne – Médoc to niemal wyspa, ostatnie terytorium w departamencie Żyronda, na którym pojawiła się kultura winorośli. W ciągu zaledwie kilku stuleci region ten przekształcił się w najbardziej prestiżowy obszar winiarski świata, gdzie zamki (châteaux) wznoszą się niczym katedry poświęcone winu.

Tymi dwiema powierzchniami wodnymi są Ocean Atlantycki i estuarium Żyrondy. Krajobraz winnicy jest płaski, z łagodnymi wzgórzami porośniętymi winoroślą. Tutaj powierzchnia każdej posiadłości (château) ma ogromne znaczenie – bardziej niż w innych regionach. Obecność w krajobrazie pięknych zamków o niekiedy grandilokwentnym stylu podkreśla opulencję regionu. Wydają się wieczne i niezmienne – przenoszą nas w czasie.

Obszar Médoc zawsze był krainą pionierów – słabo zaludniony w średniowieczu, został zasiedlony i uprawiany przez pokolenia ludzi pochodzących z różnych krajów Europy i innych regionów Francji – niczym dziki zachód. Dziesiątki wiosek, zarówno biednych, jak i zamożnych, następujących po sobie przez wieki, ukształtowały dzisiejsze oblicze winnicy.

Zamki zostały zbudowane na dziewiczej ziemi, rozwijały się szybko, z dala od feudalnego modelu, na którym opierały się inne bordoskie winnice. Ta dynamika nadała Médoc nowoczesny charakter już od XVII i XVIII wieku, czyniąc z niego najbardziej prosperującą winnicę Bordeaux. Najlepszym dowodem jest klasyfikacja z 1855 roku, która teoretycznie obejmowała wszystkie wina departamentu Żyronda. Obecnie 60 sklasyfikowanych châteaux w Médoc zajmuje około 3000 ha winnic, co stanowi 20% powierzchni upraw regionu.

W Médoc gęstość nasadzeń sięga 10 000 krzewów na hektar w wielu parcelach.

APELACJE (AOC)

Na tych żwirowych ziemiach, gdzie produkuje się wyłącznie czerwone wina – głównie ze szczepu cabernet sauvignon – Médoc składa się z 8 apelacji: 6 gminnych i 2 subregionalnych.

Choć ten obszar wydaje się rozległy, w rzeczywistości zajmuje zaledwie 16.500 ha, co stanowi około 14% powierzchni wszystkich winnic Bordeaux. Rozciąga się wąskim pasem wzdłuż lewego brzegu estuarium Żyrondy, ustępując miejsca lasom i wybrzeżu po stronie zachodniej. Od Blanquefort na południu aż po Saint-Vivien-de-Médoc, na północnym krańcu półwyspu, apelacje te występują kolejno jedna po drugiej i dzielą się na dwie grupy: dwie apelacje subregionalne obejmujące cały Médoc oraz sześć apelacji gminnych przypisanych do konkretnych miejscowości.

Niektóre château produkują niewielkie ilości białego wina – np. Château Margaux (Pavillon Blanc) czy Château Talbot (Caillou Blanc) – ale te wina mogą być oznaczone jedynie jako AOC Bordeaux.

• AOC Haut-Médoc: obejmuje 4.708 ha winnic. Nazwa apelacji pochodzi od jej położenia „w górze rzeki”. Rozciąga się od Blanquefort na południu po Saint-Seurin-de-Cadourne na północy i obejmuje południową część Médoc, w tym 6 apelacji gminnych: Margaux, Moulis, Listrac, Saint-Julien, Pauillac i Saint-Estèphe. Może pełnić rolę zapasowej AOC, gdy wina nie spełniają wymagań jakościowych danej apelacji gminnej.

• AOC Médoc: obejmuje 5.750 ha. Choć z definicji pokrywa cały obszar winnic Médoc, w praktyce dotyczy głównie północnej części regionu, wzdłuż dolnego biegu rzeki – od Saint-Yzans-de-Médoc po Saint-Vivien-de-Médoc.

• AOC Margaux: obejmuje 1.493 ha – to największa z 6 apelacji gminnych, rozciągająca się na 5 miejscowości (Margaux, Cantenac, Soussans, Arsac, Labarde). To również apelacja z największą liczbą sklasyfikowanych crus classés – aż 21, w tym jeden Premier Grand Cru Classé: Château Margaux. Apelacja słynie z żwirowych gleb, które nadają winom niepowtarzalną finezję.

• AOC Moulis: obejmuje 630 ha. Mała apelacja, której nazwa pochodzi od licznych młynów niegdyś obecnych w regionie. Nie posiada żadnego Cru Classé, ale jej reputacja opiera się na jakości i spójności 40 posiadłości, wśród których Château Poujeaux, Chasse-Spleen i Maucaillou są najbardziej znane. Położenie z dala od rzeki sprawia, że apelacja jest bardziej podatna na zmiany klimatyczne – np. przymrozki – a w trudnych latach plony bywają słabsze.

• AOC Listrac-Médoc: obejmuje 623 ha i jest najmniejszą apelacją Médoc. Podobnie jak sąsiednia Moulis, nie ma żadnych Cru Classé i jest wrażliwa na kaprysy pogody. Niemniej jednak znajdziemy tu uznane posiadłości, dawne crus bourgeois, takie jak Château Clarke, Fourcas-Dupré, Fourcas-Hostens czy Fonréaud, które doskonale oddają owocowość i mięsistość win z Listrac.

• AOC Saint-Julien: obejmuje 909 ha. Choć nie ma tu Premier Cru Classé, apelacja skupia aż 11 crus classés, które stanowią ponad 80% powierzchni upraw. To skoncentrowana jakość jest sekretem sukcesu Saint-Julien. Château Léoville Las Cases jest najbardziej poszukiwanym winem, a do słynnych posiadłości należą także Ducru-Beaucaillou i Léoville-Barton.

• AOC Pauillac: obejmuje 1.204 ha. To właśnie tutaj znajdują się trzy z pięciu Premiers Crus Classés: Château Latour, Château Lafite Rothschild i Château Mouton Rothschild. Taki skład mówi wiele o jakości apelacji – podobnie jak w Saint-Julien, crus classés stanowią tu 80% upraw. Powstają tu jedne z najsłynniejszych win Bordeaux, znane z klasy, złożoności aromatycznej i wyjątkowej elegancji.

• AOC Saint-Estèphe: obejmuje 1.226 ha i jest najbardziej wysuniętą na północ apelacją gminną. Znana jest przede wszystkim z charakterystycznych win: pikantnych, pełnych ciała i eleganckich w najlepszym wydaniu. To także apelacja o najbardziej zróżnicowanej topografii, z terroir o wielu kontrastach. Winnice takie jak Montrose, przylegające do rzeki, czy Cos d’Estournel, położone na jednym z najwyższych wzgórz Médoc, pokazują wyjątkowość regionu. Château Cos d’Estournel uznawane jest za „super second” i często rywalizuje z Premier Crus – to sztandarowa posiadłość apelacji.

GLEBY

Teren Médoc został ukształtowany przez wodę – Garonnę i jej dopływy – tworząc wzgórza i pagórki ułożone prostopadle do estuarium Żyrondy, na których zlokalizowane są apelacje gminne. Médoc nie tylko jest otoczony wodą, ale to właśnie woda nadała mu jego obecny krajobraz. Praca geologiczna trwała miliony lat, jednak Médoc jako formacja geologiczna jest dość młody.

Pod koniec okresu czwartorzędu nastąpiło ocieplenie klimatu, co doprowadziło do topnienia lodowców i uwolnienia ogromnych mas wody. Wody te niosły ze sobą osady: piaski, żwiry, gliny, kamienie i otoczaki, które osadzały się na powierzchni i tworzyły warstwy żwirów, tzw. graves. Przez około 2 miliony lat te warstwy osadów żwirowych odkładały się na wapiennej, trzeciorzędowej podstawie – pozostałości dawnych mórz tropikalnych. Wyróżnia się cztery główne typy żwirów, powstałe w różnych epokach i różniące się wysokością.

Najstarsze są żwiry pirenejskie z wysokich tarasów, które dominują w zachodniej części winnic Médoc, np. w apelacji Moulis. Następnie, w ciągu ostatniego miliona lat, pojawiły się żwiry Garonny – większe i bardziej widoczne, zwłaszcza w AOC Margaux. Składają się z kwarcu, piaskowca, krzemienia, lidytu wulkanicznego, krzemionki, piasku i gliny. Obecne są w całym Médoc.

Następnie mamy dwie warstwy żwirów z okresu Mindel, tworzące tarasy pośrednie – najbardziej rozpowszechnione, często znajdujące się tuż przy Garonnie. I wreszcie żwiry z okresu Riss, które zostały rozmieszczone w wyniku współczesnego koryta rzeki.

W każdej epoce natura modelowała terroiry Médoc, nadając im odrębną historię geologiczną. Erozja wodna i wypiętrzenie równiny Charentes przekształciły tarasy w pagórki żwirowe na szczytach wzgórz ułożonych prostopadle do rzeki – idealny układ do drenażu gleby i uprawy winorośli.

Patrząc na ciąg wzgórz żwirowych wzdłuż Żyrondy, zauważamy, że wszystkie apelacje gminne powstały wokół tych croupes de graves – żwirowych pagórków – i oddzielone są od siebie dolinami i strumieniami, gdzie miejscami nadal uprawia się kukurydzę lub topole.

HISTORIA

Od XVI do XVII wieku następuje zwrot ku jakości w winiarstwie. Z nadejściem Holendrów w XVI wieku winnice stopniowo odzyskują siły i zaczynają orientować się ku produkcji win wysokiej jakości, co stanowi pierwszy krok ku przyszłemu rozwojowi winiarstwa w Żyrondzie.

Po klęsce angielskiej armii pod Castillon w 1453 roku – co oznaczało powrót Akwitanii do Królestwa Francji – winnice tracą swój główny rynek zbytu, jakim była Anglia. Następuje katastrofalna sytuacja dla regionu: sprzedaż win spada dziesięciokrotnie w ciągu zaledwie kilku miesięcy. To koniec złotej epoki i początek ciemnego okresu, który potrwa ponad 50 lat.

To jednak na początku XVI wieku, wraz z przybyciem holenderskiej floty – kluczowego elementu nowej potęgi Zjednoczonych Prowincji – winnice Bordeaux stopniowo odzyskują dawny blask. O ile Anglicy poszukiwali „claretów” (lekkich czerwonych win), Holendrzy zainteresowani byli głównie tanimi winami białymi, które mogli destylować na brandy – łatwymi do transportu morskiego na odległe rynki i przeznaczonymi dla marynarzy.

W ten sposób narodziły się koniaki i armaniaki. Holenderskie działania miały decydujący wpływ na bordoskie winnice – odmiany czerwone były stopniowo zastępowane przez białe, bardziej odpowiadające ówczesnemu zapotrzebowaniu rynku. Aż do połowy XX wieku Bordeaux produkowało głównie białe wina.

Holendrzy cenili również naturalnie słodkie wina, dzięki czemu przyczynili się do rozwoju winnic w regionach Sauternes, Loupiac i Bergerac.

Od połowy XVII wieku rozwija się trójkątny handel między Afryką, Francją i koloniami na Antylach. Bordeaux staje się jednym z głównych portów zaangażowanych w handel niewolnikami. Ten handel sprzyja także eksportowi win do Ameryki i otwiera nowe rynki zbytu, zwłaszcza w Europie Północnej.

W tym kontekście rodzi się nowe pokolenie kupców pochodzących z Irlandii, Niemiec, Holandii, Rosji czy Szwecji, którzy osiedlają się w Bordeaux i zakładają pierwsze dynastie bordoskich „négociants”.

XVIII wiek zapowiada się jako belle époque dla Bordeaux. Złota epoka wyrażająca się w poprawie jakości cru. Bogaci parlamentarzyści Bordeaux zakładają swoje châteaux winiarskie. Wśród najsławniejszych są rodziny Ségur, Longueville, Malescot, a po nich zamożni kupcy z „place” (giełdy win w Bordeaux). Ekspansja winiarstwa koncentruje się wokół miasta Bordeaux, ale także na dotąd niewykorzystywanym terenie – Médoc.

Ten region pionierów staje się laboratorium nowoczesnego winiarstwa, wolnego od feudalnych zasad rządzących starszymi winnicami, jak Saint-Émilion czy Pomerol. W Médoc, gdzie nieliczne winnice były wcześniej uprawiane przez klasztory, nagle wyrastają wielkie posiadłości, które w zaledwie kilka lat dominują na rynku win wysokiej jakości.

To właśnie od 1745 roku pojawiają się pierwsze klasyfikacje najlepszych châteaux, sporządzone na podstawie średnich cen sprzedaży przez bordoskich maklerów. W 1765 roku winiarstwo Bordeaux osiąga szczyt dobrobytu – wyeksportowano wówczas 128.000 beczek, rekordowy wynik. W kontekście handlu międzynarodowego układ sił się zmienia – Ameryka staje się głównym rynkiem eksportowym, a Anglia schodzi na dalszy plan, stanowiąc zaledwie 4% całkowitego eksportu.

Choć przywileje handlu winem zostały zniesione przez Turgota w 1776 roku, to rewolucja francuska w 1789 roku ostatecznie kończy ten okres prosperity.

KLASYFIKACJA

Klasyfikacja z 1855 roku została przygotowana na potrzeby Wystawy Światowej w Paryżu, która odbyła się w tym samym roku, za czasów Napoleona III jako Cesarza Francji. Izba Handlowa Bordeaux podjęła decyzję o ustanowieniu klasyfikacji dokonanej przez pośredników i kupców wina, opierając się na średnich cenach win z ostatnich zbiorów. Ustalono dwie klasyfikacje: jedną dla win czerwonych i drugą dla białych.

W klasyfikacji wymieniono tylko czerwone crus z Médoc, słodkie z Sauternes oraz Château Haut-Brion – ponieważ ich ceny były wówczas dwukrotnie wyższe niż win z Graves i trzykrotnie wyższe niż win z Saint-Émilion i Pomerol.

W sumie sklasyfikowano 61 czerwonych crus, podzielonych na pięć kategorii. Ta historyczna klasyfikacja została zmieniona tylko raz, w 1973 roku, kiedy Château Mouton Rothschild awansowało do rangi Premier Cru Classé.

Premiers Crus Classés (5):

• Château Lafite Rothschild (Pauillac)
• Château Latour (Pauillac)
• Château Margaux (Margaux)
• Château Mouton-Rothschild (Pauillac)
• Château Haut-Brion (Pessac-Léognan)

Deuxièmes Crus Classés (14):

• Château Brane-Cantenac (Margaux)
• Château Cos d’Estournel (Saint-Estèphe)
• Château Ducru-Beaucaillou (Saint-Julien)
• Château Dufort-Viens (Margaux)
• Château Gruaud-Larose (Saint-Julien)
• Château Lascombes (Margaux)
• Château Léoville Las Cases (Saint-Julien)
• Château Léoville Poyferré (Saint-Julien)
• Château Léoville Barton (Saint-Julien)
• Château Montrose (Saint-Estèphe)
• Château Pichon-Longueville (Pauillac)
• Château Pichon-Longueville Comtesse de Lalande (Pauillac)
• Château Rauzan-Gassies (Margaux)
• Château Rauzan-Ségla (Margaux)

Troisièmes Crus Classés (14):

• Château Boyd-Cantenac (Margaux)
• Château Canon-Ségur (Saint-Estèphe)
• Château Cantenac-Brown (Margaux)
• Château Desmirail (Margaux)
• Château Ferrière (Margaux)
• Château Giscours (Margaux)
• Château d’Issan (Margaux)
• Château Kirwan (Margaux)
• Château Lagrange (Saint-Julien)
• Château La Lagune (Haut-Médoc)
• Château Langoa-Barton (Saint-Julien)
• Château Malescot-Saint-Exupéry (Margaux)
• Château Marquis d’Alesme-Becker (Margaux)
• Château Palmer (Margaux)

Quatrièmes Crus Classés (10):

• Château Beychevelle (Saint-Julien)
• Château Branaire-Ducru (Saint-Julien)
• Château Duhart-Milon (Pauillac)
• Château Lafon-Rochet (Saint-Estèphe)
• Château La Tour Carnet (Haut-Médoc)
• Château Marquis de Terme (Margaux)
• Château Pouget (Margaux)
• Château Prieuré-Lichine (Margaux)
• Château Saint-Pierre (Saint-Julien)
• Château Talbot (Saint-Julien)

Cinquièmes Crus Classés (18):

• Château d’Armailhac (Pauillac)
• Château Batailley (Pauillac)
• Château Belgrave (Haut-Médoc)
• Château Camensac (Haut-Médoc)
• Château Cantemerle (Haut-Médoc)
• Château Clerc-Millon (Pauillac)
• Château Cos Labory (Saint-Estèphe)
• Château Croizet-Bages (Pauillac)
• Château Dauzac (Margaux)
• Château Du Tertre (Margaux)
• Château Grand-Puy-Ducasse (Pauillac)
• Château Grand-Puy-Lacoste (Pauillac)
• Château Haut-Bages Libéral (Pauillac)
• Château Haut-Batailley (Pauillac)
• Château Lynch-Bages (Pauillac)
• Château Lynch-Moussas (Pauillac)
• Château Pedesclaux (Pauillac)
• Château Pontet-Canet (Pauillac)